Poprawa zdrowia dzieci poprzez digitalizację badań przesiewowych i bilansowych

Powstrzymanie rozwoju chorób cywilizacyj- nych, takich jak otyłość, cukrzyca czy nadciśnie- nie tętnicze wśród dzieci i młodzieży, to jeden z priorytetów współczesnego świata. Do grona najważniejszych elementów profilaktyki cho- rób cywilizacyjnych i innych nieprawidłowości rozwojowych należy ich wczesne wykrywanie poprzez powszechne badania profilaktyczne i przesiewowe. Edukacja zdrowotna oraz inter- wencje zdrowotne od wczesnego etapu życia mają znaczący wpływ na wiedzę, świadomość i decyzje dotyczące zdrowia, co przekłada się na jego stan w wieku dorosłym. Natomiast zmniejszenie zachorowalności, w tym na cho- roby przewlekłe, przynosi w skali kraju benefity ekonomiczne. Do skutecznego zapobiegania chorobom cywilizacyjnym wśród dzieci i mło- dzieży potrzeba zintegrowanych i zsynchroni- zowanych działań oraz decyzji podejmowanych na podstawie aktualnych danych populacyjnych. Narzędziami, które pozwalają zintegrować pod- mioty ochrony zdrowia na wszystkich szczeblach w kraju, są nowoczesne technologie informatycz- ne. Transformacja cyfrowa to jeden z celów „Pro- gramu UE dla zdrowia na lata 2021–2027”. Innym z jego celów jest tworzenie lepszych danych, które potemmogą być odpowiednio wykorzystywane. Mając na uwadze kompleksowe ujęcie proble- matyki zdrowia dzieci i młodzieży, a także ich wkroczenie w dorosłość jako osób zdrowych i sprawnych, należy patrzeć na te zagadnienia przez pryzmat zachorowalności i ogólnych trendów zdrowotnych nie tylko w skali kraju, lecz również lokalnie i w środowisku szkolnym. Koalicja na rzecz zdrowia uczniów powinna obejmować Ministerstwo Zdrowia, NFZ i inne podmioty na poziomie centralnym, a także medycynę szkolną, związaną z powszechny- mi badaniami profilaktycznymi i przesiewo- wymi, szkołę jako miejsce edukacji (w tym prozdrowotnej) dzieci i młodzieży oraz JST będące podmiotami, które obowiązują zadania ustawowe w zakresie polityki zdrowotnej. Według badań prowadzonych przez Światową Or- ganizację Zdrowia (World Health Organization – WHO) dostęp do szkolnej opieki zdrowotnej jest wysoki w regionie europejskim tej organizacji. Istnieje jednak luka pomiędzy systemowymi dzia- łaniami podejmowanymi w krajach europejskich a potrzebami zdrowotnymi poszczególnych popu- lacji. Problemem, który pojawia się w większości państw, jest zbyt niski wskaźnik liczby personelu medycznego w odniesieniu do liczby uczniów oraz nieadekwatny poziom finansowania. Ponadto na zbyt niskim poziomie utrzymuje się zaangażowa- nie rodzin, opiekunów i pracowników szkół wpro- filaktykę zdrowotną. Zmiany w szkolnej opiece zdrowotnej powinny być realizowane z udziałem władz centralnych i lokalnych. Szczególne istotne jest gromadzenie danych dotyczących efektyw- ności podejmowanych działań zarówno z punktu widzenia systemu jako całości, jak i poszczególnych narzędzi wykorzystywanych w jego ramach 2 . Bra- kuje wysokiej jakości badań populacyjnych, które mogą ułatwiać podejmowanie decyzji dotyczących wdrażania strategii i programów polityki zdrowot- nej w zakresie zdrowia uczniów oraz czynników ryzyka związanych z chorobami przewlekłymi 3 . Nowe możliwości, jakie stwarza informatyzacja, pozwalają na rozwiązanie wielu trudności, z który- mi mierzą się systemy szkolnej opieki zdrowotnej w Europie. Gromadzenie i przetwarzanie danych, w ramach opieki zdrowotnej nad uczniami, z wy- korzystaniem narzędzi informatycznych, zapewnia możliwość ich analizy na poziomie populacji. Iden- tyfikacja problemów zdrowotnych może odbywać się na bieżąco dzięki agregacji danych medycznych w systemach informatycznych. Pozwala to na pokazanie dynamiki zmian na wielu poziomach, poczynając od jednostki, poprzez poziom lokalny, na krajowym kończąc 4 . Wstęp WSTĘP 2 WHO, Pairing children with health services: The results of a survey on school health services in the WHO European Region , 2010, http://www.euro.who.int/data/assets/pdf_file/0006/12389/E93576.pdf. 3 L. Wolfenden i in., Strategies for enhancing the implementation of school-based policies or practices targeting risk factors for chronic disease, The Cochrane Database of Systematic Reviews, 2017; 1, https://doi.org/10.1002/14651858.CD01677.pub2. 4 NASN, Electronic Health Records: An essential tool for school nurses to keep students healthy , 2019, https://www.nasn.org/nasn- -resources/professional-practice-documents/position-statements/ps-electronic-health-records. Brakuje wysokiej jakości badań populacyjnych 1 11