Poprawa zdrowia dzieci poprzez digitalizację badań przesiewowych i bilansowych

Dane dotyczące skali otyłości wśród dzieci i młodzieży W ostatnich latach obserwujemy rozwój chorób cywilizacyjnych, zwłaszcza nadwagi i otyłości, nadciśnienia tętniczego oraz wad postawy wśród dzieci i młodzieży. Polskie dzieci są najszybciej ty- jącymi dziećmi w Europie 40 . Narastające problemy zdrowotne wśród dzieci i młodzieży wymagają tworzenia skutecznych i precyzyjnie wycelowa- nych w problemy ze zdrowiem programów pro- filaktycznych na poziomie lokalnym – gminnym i powiatowym. Programy polityki zdrowotnej tworzone przez JST jako jedyne mogą precyzyjnie odpowiedzieć na problemy zdrowotne występu- jące ma terenie gminy lub powiatu. Wymaga to dostępu do lokalnych danych populacyjnych do- tyczących zdrowia. Poniższe studium przypadku opisuje współpracę Fundacji Medicover z samo- rządami, NZOZ, placówkami POZ, podmiotami sprawującymi opiekę medyczną nad uczniami oraz ze szkołami i pielęgniarkami szkolnymi w zakresie poprawy diagnostyki i edukacji zdrowotnej dzieci w szkołach, z wykorzystaniem do tego autorskie- go narzędzia informatycznego, jakim jest – Elek- troniczny SystemMedycyny Szkolnej (ESMS). Fundacja Medicover od 2012 roku realizuje sku- teczne programy zdrowotne, wspierane autorski- mi rozwiązaniami informatycznymi. W roku 2012 rozpoczęła realizację Ogólnopolskiego Programu Profilaktycznego Cukrzycy Typu II i Chorób Cy- wilizacyjnych „PoZdro!”, wspieranego przez dwa systemy informatyczne: Kompleksową Analizę Zdrowia (KAZ), który później zmienił nazwę na Elektroniczny SystemMedycyny Szkolnej (ESMS), oraz Zintegrowaną Opiekę Interdyscyplinarną (ZOI). Program realizowano w czterech miastach Polski: Gdyni, Warszawie, Lublinie i Wrocławiu. Program „PoZdro!” w pierwotnym założeniu skie- rowany był do gimnazjalistów i obejmował bada- nie przesiewowe w szkołach (z wykorzystaniem ESMS), a dla dzieci powyżej 95. centyla BMI (oty- łość) – udział w dwuletniej ZOI. Przy tworzeniu programu Fundacja Medicover zgłosiła się do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w celu określenia skali występowania otyłości wśród dzie- ci. Tutaj pojawiły się wyzwania. Niestety, w Polsce brakuje bieżących danych dotyczących skali występowania otyłości wśród dzieci i młodzieży. Obecnie funkcjonujący spo- sób analizy tego problemu nie pozwala na pro- wadzenie monitoringu zjawiska w sposób ciągły. Podczas debaty w Najwyższej Izbie Kontroli (NIK) „Otyłość dzieci i młodzieży – na progu ka- tastrofy”, w dniu 6 grudnia 2022 roku, poruszany był temat trudności w ocenie otyłości polskich dzieci oraz problem z dotarciem do małych miejscowości. Kontrola NIK pokazała, że dane, które przekazywały badane placówki POZ do Ministerstwa Zdrowia, były niezgodne ze sta- nem faktycznym i nierzetelne 41 . Dodatkowym wyzwaniem okazała się niska frekwencja dzieci w badaniach bilansowych w POZ – według NIK w 2018 roku tylko 63,6% uprawnionych miało przeprowadzony bilans zdrowia 42 . W 2013 roku frekwencja w badaniach bilansowych była o 30% wyższa niż w 2019 roku, ale pojawił się inny pro- blem związany z diagnostyką chorób i zaburzeń rozwojowych. Według danych z raportu NIK lekarze POZ nie postawili diagnozy nadwagi i otyłości u 32,9% pacjentów, mimo że wartość BMI na to wskazywała. Wszystkie te przykłady przytoczone przez NIK w raporcie pokazują, jak Elektroniczny System Medycyny Szkolnej – opis wybranych przypadków jego zastosowania 3 40 A. Kiełczykowska, Polskie dzieci tyją najszybciej w Europie , PAP, 2022, https://www.pap.pl/aktualnosci/ news%2C1412376%2Cpolskie-dzieci-tyja-najszybciej-w-europie.html. 41 Zob. https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/otylosc-i-nadwaga-u-dzieci-coraz-wiekszy-problem-coraz-mniej-skuteczne-dzialania.html. 42 Raport NIK, Dostępność profilaktyki i leczenia dla dzieci… , dz. cyt. 26 ESMS